تحلیلی مددکاری اجتماعی بر آنچه برای آتنا روی داد، کودکی هفت ساله که حق بر حیات از وی سلب شد. کما اینکه این حادثه هنوز واکاوی کامل نشده است لذا تنها به عنوان کردن مباحث کلی اکتفا خواهد شد تا کرامت انسانی فردی نادیده گرفته نشود.
مددکاری اجتماعی “استراتژی تغییر” که قلب این حرفه است در هر حادثه و رویدادی ساختار را جستجو می کند، نقص ساختاری را می یابد و بعد حساس سازی نسبت به آن دارد.
چه نقص های ساختاری در این حادثه قابل تامل است:
– نهاد اقتصادی ایران: پدر آتنا کارگر بخش غیر رسمی اقتصاد است، شغل وی آن گونه که ذکر شده دستفروشی می باشد، یکی از شغلهای شایع در اقتصاد غیر رسمی ایران و وجه مشخصه ی اقتصاد غیر رسمی خروج فرد از حاکمیت قانون کار است، قانونی که از جمله وظایف آن حمایت از موقعیت شغلی و رفاه اجتماعی نیروی انسانی است.
پدر آتنا در خیابان آن گونه که ذکر شده بساط می کند یعنی از ابتدایی ترین حقوق خود محروم است … حق بر توالت، حق بر استراحت، حق بر نوشیدنی گرم و سرد،حق بر ایمنی و آموزش کار و مانند آن.
در حوزه دستفروشی شکل گیری پیوند اجتماعی بین دستفروش و مغازه داران پیرامون وی امری طبیعی است تا فرد دستفروش بتواند از برخی امکانات مغازه بهره بگیرد و اینجا یک سرمایه اجتماعی با محوریت اعتماد شکل می گیرد، سرمایه اجتماعی که بر حسب کنشگران درگیر این رابطه بعضاً مثبت و در مواردی هم سرمایه اجتماعی منفی است مانند آنچه در تعامل پدر در حوزه ی کاریش شکل می گیرد.
هر چند فقدان اطلاعات کامل تحلیل و ارزیابی درست تر را سخت می کند.
مدیریت شهری: در خبرها عنوان شده بود آتنا جهت نوشیدن آب گاهی اوقات به مغازه رفت و آمد می کرده است، اینجا چند سوال مطرح می شود: وضعیت حقوق رفاهی و اجتماعی سطح شهر چگونه است؟ تعداد آب خوری های عمومی؟ تعداد سرویس بهداشتی های عمومی؟
نهاد بهداشتی: چقدر کار تیمی و مشارکتی بین نهادهای ما نهادینه شده است، شاخص سلامت افراد چقدر ارزیابی می شود؟ اگر من به عنوان یک شهروند اقدام به تأسیس واحد کاری از هر نوعش بکنم چقدر سلامت روان من سنجیده می شود؟
بر ماست به عنوان کنشگران و تحلیل گران اجتماعی که هر حادثه ای را واکاوی کنیم، موانع و نقص های خود را بشناسیم و با تجهیز سه اندیشه انعکاسی، انتقادی و تعمیقی به افزایش شاخص های رفاهی مردمان خود بیفزائیم.
فاطمه جعفری؛ دکتری مددکاری اجتماعی
